هورمون مادهای شیمیایی (پروتئینی و استروئیدی) است که مقدار بسیار کم از غدد درون ریز بدن ترشح می شود و به صورت اندام هدف روی سلول های خاصی تاثیر می گذارد و عمل یا اعمال را تنظیم می کند.مقدار هورمونها توسط ارتباطات پیچیده اعضای دستگاه درونریز با هم و با دستگاه عصبی تنظیم میشود. از آنجایی که هیپوفیز (غده زیر مغزی) بر روی فعالیت تمامی غدد نظارت دارد و خود هیپوفیز توسط هیپوتالاموس کنترل می گردد میزان ترشحات هورمون ها تنظیم می وشد و اینگونه دستگاه عصبی با دستگاه هورمونی ارتباط پیدا می کنند.
اندام هدف
اندام هدف عبارت است از مجموعه خاصی از سلولهای حساس به یک هورمون.(به عبارت دیگر هورمونهای ترشح شده فقط فعالیت آن سلول را کنترل میکند.)
انواع
Endocrine glands in the human head and neck and their hormones
به روشهای مختلفی میتوان هورمونها را تقسیمبندی کرد بر اساس ساختار، اندام تولیدکننده یا محل ترشح
- بر اساس ساختار مولکولی در بدن انسان چهار نوع کلی هورمون وجود دارد: هورمونهای استروییدی مانند هورمونهای جنسی، آمینو اسیدی، هورمونهایی که از اسیدهای چرب مشتق میشوند و هورمونهای پپتیدی. گیرندههای هورمونهای آمینو اسیدی در روی سلولهای هدف قرار دارد و گیرندههای هورمونهای استروییدی در سطح سلول قرار دارند.
- بر اساس اندام تولیدکننده هورمون در بدن انسان مانند: هورمونهای هیپوفیزی، هورمونهای تیروئیدی، هورمونهای غده فوق کلیوی، هورمونهای جنسی و …
- بر اساس محل ترشح: غدد درونریز مانند هیپوفیز، هیپوتالاموس و تیروئید فوق کلیه، معده دوازدهه(ابتدای روده باریک)اپی فیز، کبد تخمدان ها در زنان، غدد برون ریز مانند غدد بزاقی، اشکی و پستان(درزنان) و پانکراس و کبد و بیضه ها (در مردان).
هورمونهای استروییدی
این هورمونها دارای هستهای هستند که از کلسترول مشتق میشوند. هورمونهای قشر فوق کلیه (کورتیزول و آلدوسترون)، هورمونهای تخمدانها (استروژن و پروژسترون)، هورمون بیضهها تستوسترون و هورمون جفت استروژن و پروژسترون به طور کلی هورمونهای غدد تولید مثل و متابولیتهای فعال ویتامین D جزو این دستهاند.
هورمونهای پپتیدی
هورمونهایی که بین سه تا ۱۹۹ آمینو اسید دارند در این گروه قرار میگیرند مثل هورمون رشد، انسولین، هورمون ضد ادراری. این هورمونها میتوانند پپتید ساده باشند مانند انسولین یا گلیکوپپتید مانند FSH و LH
هورمونهایی که فقط از یک اسیدآمینه (مشتقات اسیدآمینه تیروزین) تشکیل یافتهاند که شامل هورمونهای تیروییدی و کتکول آمینها میباشند برخی از قسمت مرکزی غده فوق کلیوی ترشح میشوند. کاتکول آمینها عبارتند از دوپامین، آدرنالین و نورآدرنالین.
هورمونهای پروستانوئیدی
این گروه تحت عنوان پروستاگلاندینها شناخته میشوند و از اسیدهای چرب غیراشباع ساخته میشوند. در برخی تقسیم بندیها این گروه را از هورمونها مجزا مینمایند.
تعدادی از هورمونها
معروفترین هورمونهای بدن عبارتند از هورمون کاهنده قند خون(انسولین)، هورمون افزاینده قند خون(گلوکاگون)، هورمون رشد (سوماتوتروپین)، هورمونهای تیروئید، پاراتورمون، کلسی تونین، کورتیزول، هورمونهای جنسی (مانند تستوسترون، استروژن و پروژسترون) رنین، آلدوسترون، آنژیوتانسین، هورمون ضد ادراری، اکسی توسین، پرولاکتین و…
گیرندههای هورمونها
اولین مرحله برای شروع اثر هورمون، اتصال به گیرندههای اختصاصی در سلول هدف است. سلولهایی که چنین گیرندههایی ندارند به هورمون پاسخ نمیدهند به همین دلیل است که هورمونها اختصاصی عمل میکنند. گیرندههای هورمونها در غشاء سلول هدف، در سیتوپلاسم یا در هسته قرار دارند. پس از اتصال هورمون به گیرنده خود، معمولاً زنجیرهای از واکنشها درسلول آغاز میشود که هر مرحله آن، از مرحله قبلی قوی تر است. در نتیجه مقدار بسیار کمی از هورمون میتواند تأثیر بسزایی در سلولهای متعدد داشته باشد.
موقعیت انواع گیرندههای هورمونی عبارت است از:
گیرنده در سطح یا غشاء سلولی: این نوع گیرندهها مخصوص هورمونهای پپتیدی و کاتکول آمینها هستند.
گیرنده در داخل سیتوپلاسم : گیرندههای مربوط به هورمونهای استروئیدی اغلب در سیتوپلاسم قرار دارند.
گیرنده در داخل هسته: گیرندههای مربوط به هورمونهای تیروئید در هسته قرار دارند.
البته این را هم باید بدانیم که تعداد گیرندهها و نیز حساسیت آنها به هورمون نیز بسیار مهم است. برخی از هورمونها موجب افزایش و برخی سبب کاهش تعداد گیرنده میشوند.
:: بازدید از این مطلب : 117
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0